ที่มาของคำถาม ทำไม คุณหมอ ถึงต้องใส่เสื้อกาวน์สีขาวและเริ่มกันมาตั้งแต่เมื่อไหร่?

เคยสงสัยไหมคะ ว่าทำไมนะ คุณหมอ ถึงต้องใส่เสื้อกาวน์สีขาวและเริ่มกันมาตั้งแต่เมื่อไหร่?

ในปัจจุบัน เสื้อกาวน์ สีขาวนอกจากเป็นเครื่องแบบตามมาตรฐานของแพทย์แล้ว

ซึ่งเกือบทุกประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย ยังเป็นสัญลักษณ์ของแพทย์ ที่คนทั่วไปล้วนแต่เคยชินกันไปแล้วนะคะ

หลายท่านอาจจะไม่เคยทราบว่าเดิมที ก่อนศตวรรษที่ 20 นั้น ทั้งในยุโรปและสหรัฐอเมริกา

เครื่องแบบกรแต่งกายของแพทย์นั้น คือ ชุดคลุมสีดำทั้งชุด เนื่องจากในสมัยก่อน ชุดสีดำถือเป็นชุดที่เป็นทางการ

หลักฐานที่สำคัญชิ้นหนึ่งคือภาพเขียน ที่โด่งดังของ Thomas Eakin ในปี 1875

เป็นภาพในห้องผ่าตัดของ Jefferson Medical College ในเมือง Philadelphia

เป็นภาพ Dr. Samuel Gross กับผู้ช่วยกำลังผ่าตัดในชุดดำทั้งชุด ชื่อภาพ The Gross Clinic

จุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนจากชุดดำทั้งชุดเป็นสีขาวนั้น  ยังคงเป็นที่ถกเถียงถึงจุดเริ่มต้น และ สาเหตุที่ชัดเจน

แต่ที่แน่ๆเเกิดขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ตามบันทึกของ American Medical Association (AMA)

เหตุผลในการเปลี่ยนมีสองสาเหตุ

1. สีขาวแสดงถึงความสะอาด (whiteness, pureness) ในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ต่อต้นศตวรรษที่ 20

เป็นช่วงที่ยุโรป มีการรณรงค์ในเรื่องของความสะอาดในโรงพยาบาล หรือ antisepsis รวมถึง

ยาปฏิชีวนะตัวแรกของโลก ก็ถูกค้นพบในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 เช่นเดียวกัน

2. การแพทย์เปลี่ยนมาเป็นวิทยาศาสตร์แบบเต็มตัว ชุดขาวจึงเปรียบเหมือนตัวแทนหรือสัญลักษณ์

ของวิทยาศาสตร์นั่นเอง มีหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษรเขียนไว้ใน Flexner Report ปี 1910

และ ตำราอายุรศาสตร์ยุคใหม่เล่มแรกๆของโลก ที่เขียนโดย William Osler ในปี 1892 ซึ่ง

Professor Osler ก็คือคนที่ริเริ่มให้มี Residency and Fellowship Training

ขึ้นมาเป็นครั้งแรกซึ่งประเทศไทยเราได้นำระบบการอบรมแพทย์เฉพาะทางนี้ของสหรัฐมา

ใช้อบรมแพทย์เฉพาะทาง และ เรียกแพทย์ผู้ถูกฝึกอบรมว่าแพทย์ประจำบ้าน

หลักฐานแรกๆที่เป็นภาพถ่ายแพทย์ใส่ชุดขาวในสหรัฐอเมริกา

ก็คือ ภาพถ่ายของศัลยแพทย์จาก Massachusetts General Hospital Archives

ในปี 1889 ซึ่ง Mass General ถือเป็น 1 ใน 4 รพ.หลักของ Harvard Medical School นั่นเอง

แต่ทว่าตอนนี้ ในอเมริกาเริ่มจะมีแนวคิดที่เปลี่ยนแปลงไปมากขึ้น ว่าเรายังจำเป็นต้องใส่ ชุดกาวน์ สีขาว

(white coat) กันอยู่หรือไม่  ในอเมริกา โดยส่วนใหญ่ แพทย์จะใส่ ชุดกาวน์ สีขาว (white coat)

แขนยาวเกือบตลอดเวลาในการทำงาน

จุดริเริ่มของแนวคิดนี้ก็มาจาก Infectious Disease Division ที่ Brigham and Women's Hospital

1 ใน 4 รพ.หลักของ Harvard อีกนั่นเอง  ที่เชื่อว่า การใส่ ชุดกาวน์ สีขาว (white coat) เป็นการ

แพร่กระจายเชื้อแบคทีเรียไปสู่คนไข้  ซึ่งคุณหมอเองก็ไม่ค่อยได้ซักเสื้อกาวน์บ่อยเท่าไหร่นัก

และการซักก็ไม่รับประกันว่ากำจัดเชื้อไปได้หมด อย่างการที่นักเรียนแพทย์ ใส่เสื้อกาวน์ยาว

เดินออกนอกเขตรพ. ก็ถือว่าเป็นการแพร่เชื้อโรคได้เช่นเดียวกัน

อย่างไรก็ตาม ชุดกาวน์ สีขาว (white coat) นั้นได้ถูกฝังลึกเข้าไปในแง่ของความรู้สึกและสัญลักษณ์

ของทั้งแพทย์ คนไข้และสังคมไปแล้วนะคะ อนาคตเราอาจจะต้องมาดูกันอีกทีว่า ชุดยูนิฟอร์ม

ของหน่วยงานแพทย์ จะมีการเปลี่ยนแปลงไปในลักษณะใดกันละค่ะ  เพราะถึงอย่างไรทางเราก็จะต้อง

ติดตามเพื่อผลิตชุดกาวน์ให้ได้ตามแบบมาตรฐาน และยินดีผลิตให้ได้ตามแบบของแต่ละโรงพยาบาลเช่นกันค่ะ